Grote delen van Nederland bestaan uit Veengrond. Vooral in Noord- en West Nederland worden de uitgestrekte veengebieden al honderden jaren gebruikt als grond voor weidegebied voor koeien en landbouw. Om dit te kunnen doen moet de grond droog blijven. Hiervoor wordt water weggepompt.

Dit heeft er voor gezorgd dat in de loop der jaren de bodem enorm is gaan zakken. Op sommige plaatsen in Nederland is deze bodemdaling opgelopen tot enkele meters. Daarnaast komt er enorm veel CO2 vrij uit de veengrond als deze droogstaat. Dat moet veranderen. Daarom moet het grondwaterpeil omhoog. 

Deze overstap vereist ook een verandering in het type gewas dat wordt verbouwd. Door het hogere grondwaterpeil zijn deze gronden steeds minder geschikt voor de melkveehouderij en wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor het telen van natte gewassen. Daaronder vallen bijvoorbeeld  lisdodde, olifantsgras, riet, eendenkroos, wilde rijst, veenmos en cranberry’s. Naast teelt technische aspecten hangt de belangstelling bij agrarische ondernemers voor het overstappen naar dergelijke natte teelten sterk af van de afzetmogelijkheden van de opbrengst van deze gewassen. Daarbij gaat het zowel om de hoeveelheid als de prijs per kg opbrengst die ondernemers hiervoor kunnen ontvangen. 

Deze challenge richt zich primair op toepassingsmogelijkheden van de opbrengst van natte vezelgewassen als lisdodde, riet en olifantsgras. Met opbrengsten van 10 ton/ds/ha voor lisodde en riet en 2 ton/ds/ha voor Miscanthus (olifantengras) lijken dergelijke natte teelten perspectiefvol mits de opbrengsten structureel en voor een redelijke prijs kunnen worden afgezet. Er lijkt in toenemende mate behoefte aan biobased en circulaire producten en lokaal geproduceerde grondstoffen en materialen. Naast laagwaardige toepassingsmogelijkheden in de vorm van strooiselmateriaal en biomassa voor energieproductie komen ook hoogwaardiger toepassingen in beeld bijvoorbeeld in de vorm van bouw- en isolatiematerialen waarvoor producten worden ontwikkeld. En daar ligt een kans voor boeren die de overstap willen maken naar de teelt van natte vezelgewassen. Met deze challenge willen we de ontwikkeling van dergelijke hoogwaardiger producten een impuls geven. Waarmee het rendabeler en interessanter wordt voor boeren om de overstap te maken naar de teelt van natte vezelgewassen.

We zijn met deze challenge dus op zoek naar producttoepassingen van natte vezelgewassen. Producten die vermarkt kunnen worden waarmee de vraag naar de gewasopbrengst van natte vezelgewassen toeneemt, agrarische ondernemers een redelijke prijs ontvangen voor hun gewasopbrengst en het daarmee aantrekkelijk wordt voor boeren om over te stappen naar het telen van natte vezelgewassen. We denken breed: het kan in de vorm van consumentenproducten, bouw- of isolatiematerialen of andere toepassingen.

Het doel is om producten waarin vezelgewassen van natte teelten zijn verwerkt (verder) te ontwikkelen op weg naar economische rendabele massaproductie. Zo kunnen we agrarische ondernemers perspectief bieden om over te stappen op de teelt van natte vezelgewassen en bodemdaling en CO2 uitstoot in de veenweidegebieden stoppen.

Hebben jullie het product/toepassing voor natte teeltgewassen? Dan ontvangen we graag jullie pitch!

Waar zijn we naar op zoek?
We zijn op zoek naar toepassingen van natte vezelgewassen en producten die er van gemaakt kunnen worden. Met de oplossing moet een grote (groeiende) afzetmarkt voor natte vezelgewassen worden gecreëerd die er voor zorgt dat het telen ervan economisch rendabel wordt. Het kan hierbij zowel gaan om de ontwikkeling van een prototype van een nieuw (nog niet bestaand) product of het zetten van een verdere (noodzakelijke) technische stap in de ontwikkeling van een product dat reeds in een ontwikkeltraject zit.   

De producttoepassing:

• Moet gebaseerd zijn op het gebruik van de gewasopbrengst van natte vezelgewassen zoals lisdodde, riet of olifantsgras; 
• Moet bij afzet van de producten leiden tot een structurele en qua volume omvangrijke vraag naar de gewasopbrengst van natte vezelgewassen als basismateriaal voor de producttoepassing. Het gaat dus om producten/toepassingen die veel gebruikt kan gaan worden en waarvoor een grote afzetmarkt gecreëerd kan worden.
• Moet voor een agrarische ondernemer op zijn minst evenveel opleveren als een hectare grond normaal op dit moment. Dat is minimaal zo’n €2.000  per hectare per jaar.
• Kan breed zijn en verspreid over diverse sectoren (denk aan woningbouw, kledingindustrie, voedselindustrie e.d.)

Idealiter wordt de agrarische ondernemer betrokken bij de verwerking van de gewasopbrengst tot een hoogwaardiger grondstof, halffabricaat of eindproduct. Daarmee wordt de winstmarge voor de agrarische ondernemer groter. 

Waar zijn we niet naar op zoek?
We realiseren ons dat biobased producten op basis van vezelgewassen wellicht ook gemaakt kunnen worden van vezelgewassen die onder droge omstandigheden worden geteeld. Maar daar zijn we bij deze challenge niet naar op zoek. We zoeken nadrukkelijk producten die gebruik maken van de gewasopbrengst van vezelgewassen die onder natte omstandigheden worden geteeld. En daarmee bijdragen aan het tegengaan van bodemdaling in veengebieden. 

Wat is er te winnen?

• Een innovatiebudget van maximaal €25.000 in de vorm van een opdracht om een prototype te realiseren.
• Een begeleidingstraject van 5 maanden waarin jullie zowel de oplossing als de onderneming naar een hoger niveau kunnen tillen. 
• Toegang tot het netwerk van de overheid
• Hoewel er op voorhand geen zekerheid is over een vervolgopdracht gaan we bij een succesvol resultaat samen kijken op welke manier de verdere productontwikkeling ondersteund kan worden. 

Informatiebijeenkomst
We organiseren voor deze challenge een online informatiebijeenkomst op 8 februari om 10:00-11:00. Aanmelden kan via onderstaande button tot en met zondag 7 februari om 23:59. Deelname was niet verplicht. Lees de vragen en antwoorden hier terug.

Inschrijven, beoordeling & voorwaarden
Inschrijven doe je door middel van het indienen van een offerte. Gebruik bij je beschrijving in totaal maximaal 6 pagina’s A4 (3 bladzijden dubbelzijdig) exclusief voorblad en inhoudsopgave voor alle drie de subgunningscriteria tezamen, nummer de pagina’s. Let op: Lever je meer pagina’s in? Enkel de eerste 6 pagina’s zullen beoordeeld worden. De overige pagina’s zullen niet gelezen en beoordeeld worden.
 
De offerte mag in vrije vorm worden ingediend (presentatie/slide deck, briefvorm), maar moet als pdf-bestand worden geüpload (max. 30MB). Pitches in English are allowed. Waar deze offerte verder aan moet voldoen en hoe hij wordt beoordeeld staat in de formele offerte aanvraag (LNV_Productenvezelgewassen_offerteaanvraag.pdf). 

 Met indiening van je inschrijving ga je akkoord met de toepassing op de opdracht van de Algemene Rijksvoorwaarden voor het verstrekken van opdrachten tot het verrichten van Diensten 2018 (ARVODI 2018) uitgezonderd artikel 24 (LNV_Productenvezelgewassen_ARVODI-2018.pdf).

Over het SIR Intergov programma
De geselecteerde startups volgen een op maat gemaakt begeleidingstraject van vijf maanden dat bestaat uit drie onderdelen:

• Challenge support - Een gekwalificeerde mentor ondersteunt de startup en opdrachtgever tijdens het opzetten van een pilotproject. In ‘deep dive’-sessies leren de startup, mentor en opdrachtgever elkaar kennen. Afspraken en milestones worden bijgehouden en ondertekend door alle partijen.
• Startup support - We bieden een (optioneel) trainingsprogramma die ondernemingen helpt om zich verder te ontwikkelen. Dit is inclusief de lean startup methode, customer journeys, financiën, juridische structuren, bestuur en een groeistrategie. De trainingen worden verzorgd door professionele trainers, coaches en ondernemers.
• Overige ondersteuning - Vanuit de overheid worden er diverse optionele trainingen en workshops georganiseerd, zoals ‘hoe werkt de overheid’, ‘data en ethiek’ en ‘financieringsmogelijkheden binnen de overheid’. Het Startup in Residence team heeft een faciliterende rol en zorgt ervoor dat alles soepel verloopt. 

Timeline 
Een volledige timeline staat in de offerte aanvraag. De belangrijkste momenten zijn als volgt:

• Woensdag 20 januari - Lancering challenge
• Maandag 8 februari, 10:00-11:00 - Informatie meetup - aanmelden kan tot en met 7 februari 23:59
• Maandag 15 februari, 12:00 - Deadline vragen stellen via website
• Dinsdag 2 maart, 17:00 - Deadline insturen aanmelding
• Vrijdag 19 maart - Eerste selectiebesluit
• Donderdag 25 maart, 12:00 – Uiterste datum en tijdstip voor het uploaden van het YouTube pitch
• Dinsdag 30 maart - Gesprek nav Youtube pitch
• Uiterlijk 9 april,  12:00 - Uiterste datum en tijdstip voor verzenden definitieve inschrijving
• Vrijdag 23 april  - Gunningsbesluit

Achtergrondinformatie
Beleidsbrief over de aanpak van de veengebieden: Kamerbrief van 13 juli 2020, Tweede Kamer vergaderjaar 2019-2020, Kamerstuk 32823 nr. 562Informatie over de ontwikkeling van natte teelten: 

• Omhoog met het Veen - YouTube
• https://www.veenweiden.nl/natte-teelten/ 
• https://betterwetter.nl/
• http://kenniswerkplaatsnoordoostfryslan.nl/projecten/act-opdracht-lisdodde
• http://www.innovatieprogrammaveen.nl/
• https://greifswaldmoor.de/home.html
• Publicatie Natte teelten voor het veenweidegebied: http://www.louisbolk.org/nl/publicaties/publicatie/?pubID=3425
• https://www.researchgate.net/publication/326772321_Paludiculture_pilots_and_experiments_with_focus_on_cattail_and_reed_in_the_Netherlands