Gepubliceerd door het Bibliotheekblad
Tekst: Menno Goosen Foto: Nikki Nooteboom
Op 6 februari werd tijdens de Landelijke lnnovatiedag 'Smart Library' van de Koninklijke Bibliotheek, EDIA tot winnaar uitgeroepen van de NBD Biblion Innovatie Challenge. EDIA is de maker van De Slimme Nieuwslezer en won de Innovation Challenge van NBD Biblion in januari 2020. In dit interview uit het Bibliotheekblad, een gesprek met Jaeques Koeman, CEO van EDIA en Nina Nannini, algemeen directeur van NBD Biblion over de applicatie en de challenge.
De Slimme Nieuwslezer is een webapplicatie voor mensen die hun leesvaardigheid en woordenschat willen verbeteren door het zelfstandig lezen van actuele nieuwsartikelen. Je zou het product kunnen zien als een hertaalde krant op de computer, om thuis te gebruiken of in de bibliotheek. Iedere dag staat het nieuws van vandaag erin, met uitleg van moeilijke woorden en oefeningen om beter te leren lezen, begrijpen en schrijven, waaronder een dictee. Ook is het mogelijk om moeilijke woorden te laten uitspreken. Als laaggeletterden of NTl/2-cursisten dagelijks nieuwsberichten volgen via de Slimme Nieuwslezer, worden ze snel beter in begrijpend lezen. De voortgang van de gebruikers wordt gemeten aan de hand van de groei van de woordenschat, het aantal gemaakte opdrachten en gelezen teksten. Gebruikers krijgen leestips voor artikelen die zijn afgestemd op hun leesvaardigheid en interesses. Met de Slimme Nieuwslezer kunnen mensen ook schrijfoefeningen doen. Er zijn vijf nieuwsonderwerpen waaruit men kan kiezen: Nederland, Wereld, Geld, Entertainment en Sport. Het interessante van de applicatie is dat er geen redactie is die de teksten, die uit reguliere bronnen komen, hertaalt, maar dat deze bewerking automatisch plaatsvindt door kunstmatige intelligentie. De applicatie werd ontwikkeld in samenwerking met vele deskundigen en de doelgroep zelf.
Jaeques, kun je iets vertellen over de techniek achter de slimme lezer?
'Door middel van kunstmatige intelligentie kunnen wij metadata toevoegen aan bestaand materiaal. Dat kan metadata zijn over de leesbaarheid van een tekst daarvoor gebruiken we de ERK-niveaus van het Europees referentiekader (A1 tot en met C2), maar ook metadata over het onderwerp of zelfs over de bruikbaarheid binnen een onderwijscurriculum. Dat is de kern van wat wij als bedrijf doen. Je moet ons niet zozeer zien als applicatiebouwers, maar veel meer als data-scientists. Wij ontwikkelen de technologieën hiervoor door te kijken naar de problematiek van de doelgroep.'
Dat klinkt nog een beetje abstract. Kun je dat toelichten?
'Onze software maakt een analyse van duizenden bestaande teksten én van de oordelen van experts die teksten hebben beoordeeld op het taalniveau. Door het toepassen van kunstmatige intelligentie is die kennis gevat in algoritmes. Daardoor kunnen onze systemen zien dat een tekst geschreven is op middelbareschool niveau, het onderwerp sport is en het subonderwerp voetbal. Vervolgens is er een gebruiker die aangeeft dat hij of zij op de middelbare school zit en geïnteresseerd is hierin. Vervolgens kun je een aanbevelingensysteem hiervoor maken. De kern is dus dat er voor iedere gebruiker van de nieuwslezer op maat gemaakte informatie beschikbaar is.'
Jullie hebben de geldprijs van€ 10.000 gewonnen en de kons om dit idee samen met NBD Biblion in de praktijk te brengen. Wat is het vervolg?
'De applicatie zal worden uitgebreid met boekuittreksels en recensies die dienen als leestips en oefenmateriaal voor scholieren. Dat betreft dus een andere doelgroep dan de huidige doelgroep die uit laaggeletterden en NTl /2-lezers bestaat. De recensies en uittreksels worden door ons geanalyseerd op basis van leesbaarheid en onderwerp. Wij verrijken dus eigenlijk de data die bibliotheken al in huis hebben met metadata. Zeg dat een bibliotheek 10.000 boeken heeft die een sticker hebben met het moeilijkheidsniveau. Wij gaan dat op ERK-niveau metadateren, en we halen de onderwerpen eruit. De bibliotheek verrijkt daarmee dus haar eigen collectie. En tegelijkertijd zijn de bibliotheken in staat om gepersonaliseerd leesmateriaal op basis van leesniveau en interesses aan te bieden aan jongeren. Het uiteindelijke doel is dat er meer leeskilometers gemaakt worden, en misschien kan het ook bijdragen aan de bestrijding van het lerarentekort. Je kunt de applicatie immers vanuit t elke plaats gebruiken. Of dat nou de bibliotheek of thuis is.'
Lezen voor de lijst wordt zo wel een stuk leuker...
'Dat is meteen een gevoelig punt. Wij zien, zeker in het onderwijs, dat veel mensen het hebben over "lezen weer leuk maken". Een begrip als gamification, het maken van een spel van iets dat eigenlijk geen spel is, is helemaal hot. Maar voordat je het weet beginnen mensen met de ontwikkeling van een spel, zonder dat eerst de kern, de didactiek, door middel van technologie in orde is. Camification is vervolgens een element waarmee het gebruik van het programma gestimuleerd kan worden. Veel technologiebedrijven die "de diepte" in gaan, komen pas na een jaar of tien met een spelelement Zonder goede achterliggende technologie is een educatief spel maken eigenlijk nutteloos.'
Als laatste: kun je iets vertellen over de filosofie van jullie bedrijf?
'EDIA werd in 2004 opgericht door een aantal oud-studenten van de Universiteit van Amsterdam, onder wie ikzelf. Het achterliggende grotere rol zouden kunnen spelen in het onderwijs. Veel van deze kennis wordt voornamelijk toegepast in sectoren waar het geld zit, zoals de bancaire sector. Wij willen dat deze kennis ook maatschappelijk beschikbaar is, bijvoorbeeld voor het onderwijs, de bibliotheken en de gezondheidszorg. Vanuit deze filosofie werken we nog steeds, met als verschil dat we ervoor hebben gekozen om de diepte in te gaan. We ontwerpen dus geen applicaties, maar leveren de achterliggende technologie hiervoor. Denk aan metatagging bij collectiebeheer.'
© Nikki Nooteboom
Jury en publieksstem
Naast EDIA waren er nog vier start-ups in de race voor de titel: Audioboeken luisteren via de slimme spraakassistent van Sping, Vraag-luister-leer van Datamachine en KopGroep Bibliotheken, Recommender system van Tau Omega en de Bieb!App van TJ Heuvel. De vijf finalisten hebben in de weken voor de finale, met behulp van bibliotheken als sparringpartner en een professionele coach uit het bedrijfsleven, tijd genomen om hun innovatie te optimaliseren voor de bibliotheeksector. Deze zijn vervolgens gepitcht tijdens de finale op de landelijke lnnovatiedag van de Koninklijke Bibliotheek. Het aanwezige publiek heeft direct na afloop van de pitches de gelegenheid gekregen om te stemmen op hun favoriete oplossing: zij stemden met 54 stemmen van de 146 op 'Audioboeken luisteren via de slimme spraakassistent' van Sping. Deze stem telde voor een vijfde deel mee.
Nina, kun je toelichten waarom de jury EDIA als winnaar heeft aangewezen?
'Wij vonden de technologie van EDIA vernieuwend maar ook beproefd. Het maakt gebruik van de slimme combinatie van diverse nieuwe databronnen en kna door de inzet van taalcoaches en docenten echt bijdragen aan de verbetering van leesvaardigheid. De keuze van EDIA om boeken voor deze doelgroep te ontsluiten op innovatieve wijze, sluit volgens de vakjury aan bij de kerntaken van de bibliotheek.'
Het is opmerkelijk dat de publieksjurt een andere keuze maakte dan de vakjury...
'Bij de vakjury scoorde Sping ook goed op basis van innovatie en kwaliteit van de pitch, maar we stelden ons te veel vragen over privacy van gebruikers en het copyright van audioboeken in combinatie met Google. De adoptie van voice is getest in de bibliotheek en tot nu toe niet succesvol gebleken. Dat maakte dat de jury· ondanks de ijzersterke pitch van Sping - toch voor een andere winnaar heeft gekozen dan de publieksjury.'
Dit was de eerste keer dat NBD Biblion de Innovation Challenge uitschreef. Gaan jullie daarmee door?
'Jazeker. We gaan dit evenement jaarlijks herhalen. Het is een heel goede manier om te zoeken naar innovatieversnellers. Binnen de branche pakken de KB en de POl's dit goed op, maar we zochten ook naar een manier om buiten de branche naar kennis te zoeken. De vele start-ups in ons land hebben vaak kennis waar je niet snel aan denkt. Daarom hebben we deze challenge uitgeschreven, zodat we deze kennis kunnen koppelen aan vraagstukken waar de bibliotheken mee te maken hebben. Nadat we de challenge geplaatst hadden op de website van Starthubs, een platform voor Innovation Challenges, werden er door 22 start-ups ideeën ingediend. Tussen 9 december en 18 december 2019 kon de branche zijn stem uitbrengen. En daar is massaal gehoor aan gegeven: maar liefst 175 aanmeldingen zijn binnengekomen om alle pitches van een beoordeling te voorzien. Vanuit al die beoordelingen is de top-5 samengesteld. De vijf finalisten hebben vervolgens hun innovatie aan de praktijk getoetst met behulp van coachende bibliotheken. Daarna was de pitch van de vijf finalisten, waarvan EDIA dus de beste was. Al met al was het erg succesvol. Er komen ideeën tot je waar je anders nooit van gehoord zou hebben, dus reden genoeg voor NBD Bibilion om volgend jaar weer door te gaan met deze challenge.'
Jury en beoordeling
De jury van de NBD Biblion Innovatie Challenge 2020 bestond uit juryvoorzitter Nina Nannini (algemeen directeur van NBD Biblion), Martijn Kleppe, (hoofd Onderzoek Koninklijke Bibliotheek), Jan David Hanrath (architect), Annelies Bakelaar (bestuurder Biblionet Drenthe) en Bas Boorsma (VP Cities Today lnstitute). De jury heeft de start-ups op vier punten beoordeeld: kwaliteit pitch, meerwaarde voor de bibliotheken, haalbaarheid/uitvoerbaarheid en onderscheidend en/of innovatief.
Bekijk de challenge hier terug.
Tekst: Menno Goosen Foto: Nikki Nooteboom
Op 6 februari werd tijdens de Landelijke lnnovatiedag 'Smart Library' van de Koninklijke Bibliotheek, EDIA tot winnaar uitgeroepen van de NBD Biblion Innovatie Challenge. EDIA is de maker van De Slimme Nieuwslezer en won de Innovation Challenge van NBD Biblion in januari 2020. In dit interview uit het Bibliotheekblad, een gesprek met Jaeques Koeman, CEO van EDIA en Nina Nannini, algemeen directeur van NBD Biblion over de applicatie en de challenge.
De Slimme Nieuwslezer is een webapplicatie voor mensen die hun leesvaardigheid en woordenschat willen verbeteren door het zelfstandig lezen van actuele nieuwsartikelen. Je zou het product kunnen zien als een hertaalde krant op de computer, om thuis te gebruiken of in de bibliotheek. Iedere dag staat het nieuws van vandaag erin, met uitleg van moeilijke woorden en oefeningen om beter te leren lezen, begrijpen en schrijven, waaronder een dictee. Ook is het mogelijk om moeilijke woorden te laten uitspreken. Als laaggeletterden of NTl/2-cursisten dagelijks nieuwsberichten volgen via de Slimme Nieuwslezer, worden ze snel beter in begrijpend lezen. De voortgang van de gebruikers wordt gemeten aan de hand van de groei van de woordenschat, het aantal gemaakte opdrachten en gelezen teksten. Gebruikers krijgen leestips voor artikelen die zijn afgestemd op hun leesvaardigheid en interesses. Met de Slimme Nieuwslezer kunnen mensen ook schrijfoefeningen doen. Er zijn vijf nieuwsonderwerpen waaruit men kan kiezen: Nederland, Wereld, Geld, Entertainment en Sport. Het interessante van de applicatie is dat er geen redactie is die de teksten, die uit reguliere bronnen komen, hertaalt, maar dat deze bewerking automatisch plaatsvindt door kunstmatige intelligentie. De applicatie werd ontwikkeld in samenwerking met vele deskundigen en de doelgroep zelf.
Jaeques, kun je iets vertellen over de techniek achter de slimme lezer?
'Door middel van kunstmatige intelligentie kunnen wij metadata toevoegen aan bestaand materiaal. Dat kan metadata zijn over de leesbaarheid van een tekst daarvoor gebruiken we de ERK-niveaus van het Europees referentiekader (A1 tot en met C2), maar ook metadata over het onderwerp of zelfs over de bruikbaarheid binnen een onderwijscurriculum. Dat is de kern van wat wij als bedrijf doen. Je moet ons niet zozeer zien als applicatiebouwers, maar veel meer als data-scientists. Wij ontwikkelen de technologieën hiervoor door te kijken naar de problematiek van de doelgroep.'
Dat klinkt nog een beetje abstract. Kun je dat toelichten?
'Onze software maakt een analyse van duizenden bestaande teksten én van de oordelen van experts die teksten hebben beoordeeld op het taalniveau. Door het toepassen van kunstmatige intelligentie is die kennis gevat in algoritmes. Daardoor kunnen onze systemen zien dat een tekst geschreven is op middelbareschool niveau, het onderwerp sport is en het subonderwerp voetbal. Vervolgens is er een gebruiker die aangeeft dat hij of zij op de middelbare school zit en geïnteresseerd is hierin. Vervolgens kun je een aanbevelingensysteem hiervoor maken. De kern is dus dat er voor iedere gebruiker van de nieuwslezer op maat gemaakte informatie beschikbaar is.'
Jullie hebben de geldprijs van€ 10.000 gewonnen en de kons om dit idee samen met NBD Biblion in de praktijk te brengen. Wat is het vervolg?
'De applicatie zal worden uitgebreid met boekuittreksels en recensies die dienen als leestips en oefenmateriaal voor scholieren. Dat betreft dus een andere doelgroep dan de huidige doelgroep die uit laaggeletterden en NTl /2-lezers bestaat. De recensies en uittreksels worden door ons geanalyseerd op basis van leesbaarheid en onderwerp. Wij verrijken dus eigenlijk de data die bibliotheken al in huis hebben met metadata. Zeg dat een bibliotheek 10.000 boeken heeft die een sticker hebben met het moeilijkheidsniveau. Wij gaan dat op ERK-niveau metadateren, en we halen de onderwerpen eruit. De bibliotheek verrijkt daarmee dus haar eigen collectie. En tegelijkertijd zijn de bibliotheken in staat om gepersonaliseerd leesmateriaal op basis van leesniveau en interesses aan te bieden aan jongeren. Het uiteindelijke doel is dat er meer leeskilometers gemaakt worden, en misschien kan het ook bijdragen aan de bestrijding van het lerarentekort. Je kunt de applicatie immers vanuit t elke plaats gebruiken. Of dat nou de bibliotheek of thuis is.'
Lezen voor de lijst wordt zo wel een stuk leuker...
'Dat is meteen een gevoelig punt. Wij zien, zeker in het onderwijs, dat veel mensen het hebben over "lezen weer leuk maken". Een begrip als gamification, het maken van een spel van iets dat eigenlijk geen spel is, is helemaal hot. Maar voordat je het weet beginnen mensen met de ontwikkeling van een spel, zonder dat eerst de kern, de didactiek, door middel van technologie in orde is. Camification is vervolgens een element waarmee het gebruik van het programma gestimuleerd kan worden. Veel technologiebedrijven die "de diepte" in gaan, komen pas na een jaar of tien met een spelelement Zonder goede achterliggende technologie is een educatief spel maken eigenlijk nutteloos.'
Als laatste: kun je iets vertellen over de filosofie van jullie bedrijf?
'EDIA werd in 2004 opgericht door een aantal oud-studenten van de Universiteit van Amsterdam, onder wie ikzelf. Het achterliggende grotere rol zouden kunnen spelen in het onderwijs. Veel van deze kennis wordt voornamelijk toegepast in sectoren waar het geld zit, zoals de bancaire sector. Wij willen dat deze kennis ook maatschappelijk beschikbaar is, bijvoorbeeld voor het onderwijs, de bibliotheken en de gezondheidszorg. Vanuit deze filosofie werken we nog steeds, met als verschil dat we ervoor hebben gekozen om de diepte in te gaan. We ontwerpen dus geen applicaties, maar leveren de achterliggende technologie hiervoor. Denk aan metatagging bij collectiebeheer.'
© Nikki Nooteboom
Jury en publieksstem
Naast EDIA waren er nog vier start-ups in de race voor de titel: Audioboeken luisteren via de slimme spraakassistent van Sping, Vraag-luister-leer van Datamachine en KopGroep Bibliotheken, Recommender system van Tau Omega en de Bieb!App van TJ Heuvel. De vijf finalisten hebben in de weken voor de finale, met behulp van bibliotheken als sparringpartner en een professionele coach uit het bedrijfsleven, tijd genomen om hun innovatie te optimaliseren voor de bibliotheeksector. Deze zijn vervolgens gepitcht tijdens de finale op de landelijke lnnovatiedag van de Koninklijke Bibliotheek. Het aanwezige publiek heeft direct na afloop van de pitches de gelegenheid gekregen om te stemmen op hun favoriete oplossing: zij stemden met 54 stemmen van de 146 op 'Audioboeken luisteren via de slimme spraakassistent' van Sping. Deze stem telde voor een vijfde deel mee.
Nina, kun je toelichten waarom de jury EDIA als winnaar heeft aangewezen?
'Wij vonden de technologie van EDIA vernieuwend maar ook beproefd. Het maakt gebruik van de slimme combinatie van diverse nieuwe databronnen en kna door de inzet van taalcoaches en docenten echt bijdragen aan de verbetering van leesvaardigheid. De keuze van EDIA om boeken voor deze doelgroep te ontsluiten op innovatieve wijze, sluit volgens de vakjury aan bij de kerntaken van de bibliotheek.'
Het is opmerkelijk dat de publieksjurt een andere keuze maakte dan de vakjury...
'Bij de vakjury scoorde Sping ook goed op basis van innovatie en kwaliteit van de pitch, maar we stelden ons te veel vragen over privacy van gebruikers en het copyright van audioboeken in combinatie met Google. De adoptie van voice is getest in de bibliotheek en tot nu toe niet succesvol gebleken. Dat maakte dat de jury· ondanks de ijzersterke pitch van Sping - toch voor een andere winnaar heeft gekozen dan de publieksjury.'
Dit was de eerste keer dat NBD Biblion de Innovation Challenge uitschreef. Gaan jullie daarmee door?
'Jazeker. We gaan dit evenement jaarlijks herhalen. Het is een heel goede manier om te zoeken naar innovatieversnellers. Binnen de branche pakken de KB en de POl's dit goed op, maar we zochten ook naar een manier om buiten de branche naar kennis te zoeken. De vele start-ups in ons land hebben vaak kennis waar je niet snel aan denkt. Daarom hebben we deze challenge uitgeschreven, zodat we deze kennis kunnen koppelen aan vraagstukken waar de bibliotheken mee te maken hebben. Nadat we de challenge geplaatst hadden op de website van Starthubs, een platform voor Innovation Challenges, werden er door 22 start-ups ideeën ingediend. Tussen 9 december en 18 december 2019 kon de branche zijn stem uitbrengen. En daar is massaal gehoor aan gegeven: maar liefst 175 aanmeldingen zijn binnengekomen om alle pitches van een beoordeling te voorzien. Vanuit al die beoordelingen is de top-5 samengesteld. De vijf finalisten hebben vervolgens hun innovatie aan de praktijk getoetst met behulp van coachende bibliotheken. Daarna was de pitch van de vijf finalisten, waarvan EDIA dus de beste was. Al met al was het erg succesvol. Er komen ideeën tot je waar je anders nooit van gehoord zou hebben, dus reden genoeg voor NBD Bibilion om volgend jaar weer door te gaan met deze challenge.'
Jury en beoordeling
De jury van de NBD Biblion Innovatie Challenge 2020 bestond uit juryvoorzitter Nina Nannini (algemeen directeur van NBD Biblion), Martijn Kleppe, (hoofd Onderzoek Koninklijke Bibliotheek), Jan David Hanrath (architect), Annelies Bakelaar (bestuurder Biblionet Drenthe) en Bas Boorsma (VP Cities Today lnstitute). De jury heeft de start-ups op vier punten beoordeeld: kwaliteit pitch, meerwaarde voor de bibliotheken, haalbaarheid/uitvoerbaarheid en onderscheidend en/of innovatief.
Bekijk de challenge hier terug.